Балабақша -  біздің өмірімізде ең маңызды орын алатын кезең. Бақша- өсіп өну орны, түймедей ғана дәннің үлкен болып, ғажайып өсімдікке айналатын жері. Сол тәрізді балалар бақшасы да әлі дүниеден еш хабары жоқ шағын ғана сөздік қоры бар, түсінігі де шектеулі өмірде өз мүмкіндігіне сай тұлғалық қалыптасып келе жатқан сәбилер тәрбиеленеді.

Баланы балабақшаға әкелу бізге не әкеледі?  Ең біріншіден, өз қатарымен қарым-қатынас мүмкіндігінің қалыптасуы. Қандай бала болсын, ол үш жасқа толғанда өзге балалармен қарым-қатынаста болуды қажет етеді. Ал, тәрбиешілермен қарым қатынасы кейіннен де мұғалімдермен қатынаста қиындық туғанда көмектеседі.

Балабақшада балалар интелектуалдық және физикалық даму үшін мүмкіндік алады. Олармен арнайы сабақтар: жапсыру, сурет салу, құрастыру, тіл дамыту, дене шынықтыру, әлеуметтік құндылықтармен танысу және баланың дамуына нақты қатысатын қабілеттілігін көрсетеді. Қай бала болсын балабақша алғаш келгенде бейімделу кезеңінен өтеді.

Жалпы, бейімделу кезеңі  ұзаққа созылуы мүмкін. Қиындықтан шығу үшін және бейімделу мерзімін оптималды қамтамасыз ету үшін баланы жанұядан балабақшаға біртіндеп үйрету қажет. Дәрігерлер мен психологтардың зерттеуі бойынша бейімделу үш этапқа бөліп қарастырған:

1- 16 күн  жеңіл                                                          

16- 32 күн  орташа

32- 64 күн  қиын

Жеңіл бейімделу: бала мінез құлқы екі апта 16 күн ішінде қалыпқа келеді. Тәбеті апта соңына дейін қалыпқа келеді. Балада тұрақты әрі қалыпты эмоциялық жағдай қалыптасады. Үлкендермен араласып, жаңа жағдайға тез үйренеді. Ауру сырқауы асқынбайды.

Орташа бейімделу: бала мінез құлқы 16-32 күн  ішінде қалыпқа келеді. Көңіл күйі тұрақсыз болып, жылап сықтауы бақыланып отырады. Жақындарымен кездескенде жылайды, айқайлайды. Сөйлеу белсенділігі  бәсеңдейді. Аурушаңдығы 10 күннен аспайды. Бала ересектердің қолдауы арқасында  танымдық жіне мінез  құлық белсенділігі байқалады.

Ауыр  бейімделу: Бұл кезең ауру сырқаумен көрінеді. Балада агрессиялық реакция, белсенді эмоциялық жағдай: жылау, айқайлау сияқты көріністер береді.

 Мектепке дейінгі ұйымға ауыр бейімделудің себептері:

Үйдегі үйренген күн тәртібінің балабақшадағы күн тәртібіне сәйкес келмеуі;

Баланың өзіндік әдеттерімен ерекшеленуі;

Ойыншықтарымен өздігінен ойнай алмауы;

Қарапайым мәдени гигиеналық дағдылардың қалыптаспауынан;

Бейтаныс немесе үлкендермен қарым қатынастың қалыптаспауынан

мәдени-гигиеналық дағдылар қалыптаспаған;

Отбасындағы режим балабақша режиміне сәйкес келмеуі.

Мектепке дейінгі ұйымға алғаш келген баланың бейімделу кезеңіне ата аналардың берер көмегі:

Балаға балабақшаның не екенін, балалардың не үшін келетінін айтып түсіндіру керек;

Айтылған сіздің әңгімеңіз сенімді, қалыпты, болған жағдайда, ол балаға сенімді болуға көмектеседі;

Баланың бейімделуін қиындататын ата-аналардың қателіктері:

2-3 жастағы баланың балабақшаға бейімделуі кезінде анасы мен әкесі не істей алмайды:

* Баланы қорқытуға болмайды. Көбінесе ата — аналар балаларын балабақшамен қорқытады: "тыңдамасаң – балабақшаға апарып тастаймын", «жыласаң апарып тастаймын». Ойланыңыз, қорқатын жер жағымды эмоциялар тудыруы мүмкін бе?

* Жылағаны үшін жазаламаңыз. Ешқашан балаға балабақшаға барғысы келмейтіні және жылағаны үшін ашуланбаңыз. Бұл 2-3 жастағы балалар үшін қалыпты реакция.

* Сіз балаға кейінірек орындай алмайтын нәрсені уәде етпеңіз. Мысалы, егер анасы оны кешкі астан кейін бірден аламын десе, онда ол мұны істеуі керек. Орындалмаған уәдеге байланысты балалар жиі истерияға ұшырайды. Егер анасы уәде беріп, келмеген болса, онда ол түнде балабақшада қалуы мүмкін деп ойлауы мүмкін. Осылайша баланың сенімін біржола жоғалтуға болады. "Бос" уәделер бере алмайтыныңызды нақты айтқан дұрыс.

Баланы бақшаға бейімдеу туралы айтқанда, нәресте қаншалықты қиын және оған қандай көмек қажет екендігі туралы жиі айтылады. Бірақ ата-аналар әрдайым "кадрдан тыс" қалады, олар аз стресс пен тәжірибе алады! Көбінесе аналар мен әкелер олармен не болып жатқанын түсінбейді және эмоцияларын елемеуге тырысады. Бірақ мұны жасамаңыз. Сіз өзіңіздің барлық сезімдеріңізге құқығыңыз бар және бұл жағдайда олар табиғи.

Өзіңізге көмектесу үшін сізге:

* Балабақшаға бару отбасы үшін шынымен қажет екеніне сенімді болыңыз. Мысалы, анасы отбасының кірісіне (кейде жалғыз) үлес қосу үшін жұмыс істеуі керек болған кезде. Кейде аналар қажет болған жағдайда ерте тұрып, бейімделуге көмектесу үшін баланы бақшаға ертерек береді. Балабақшаға барудың орындылығы туралы күмән аз болған сайын, баланың ерте ме, кеш пе, оны жеңе алатынына сенім артады. Бала осы сенімді позицияға жауап бере отырып, тезірек бейімделеді.

* Нәресте іс жүзінде "әлсіз" тіршілік иесі емес екеніне сену. Баланың бейімделу жүйесі бұл сынаққа төтеп бере алатындай күшті. Парадоксальды, бірақ факт: баланың жылағаны жақсы! Ең жаманы, бала стресстің қысылуымен қатты қысылып, жылай алмайды. Жылау – жүйке жүйесінің көмекшісі, ол оның шамадан тыс жүктелуіне жол бермейді. Сондықтан баланың жылауынан қорықпаңыз, балаға "жалаңаш" үшін ашуланбаңыз. Әрине, балалардың көз жасы сізді алаңдатады, бірақ сіз оны да жеңе аласыз.